1848 KAYAKÖY NÜFUS SAYIMI ÜZERİNE DEĞERLENDİRME – TUNÇ TOKAY
Bu sayım verileri, 19. yüzyılın ortalarında Kayaköy’ün (o dönemki adıyla Levisi) sosyo-ekonomik yapısına dair oldukça net ve çarpıcı bilgiler sunmaktadır.
- Ekonomi ve Mesleki Yapı:
Köyün ekonomisi büyük ölçüde zanaatkârlık üzerine kuruludur. En baskın iki meslek grubu olan 144 hane ile kalaycılık ve 60 hane ile babuşçuluk (terlik/ayakkabı imalatı), toplam hanelerin neredeyse yarısını oluşturur. Bu durum, köyün bir tarım toplumundan ziyade bir zanaat ve küçük sanayi üretim merkezi olduğunu göstermektedir. Demircilik, kuyumculuk, arabacılık (diliger) ve değirmencilik gibi diğer zanaatlar da bu ekonomik yapıyı desteklemektedir.
- Ticaret ve Hizmet Sektörü:
Ticaret ve perakende satış sektörünün nispeten küçük kaldığı görülmektedir. Sadece 2 attar (aktar), 3 bakkal ve 2 tüccarın kayıtlı olması, köyün temel ihtiyaçlarını karşıladığını ancak büyük ölçekli bir ticari hareketliliğin olmadığını düşündürmektedir. Kasap, ekmekçi ve berber gibi temel hizmet sağlayıcıların az sayıda olması, nüfusun bu ihtiyaçları komşuluk ilişkileri veya kendi kendine yeterlilikle giderdiği şeklinde yorumlanabilir.
- Sosyal Yapı ve Demografi:
- İşsizlik veya Mesleksizlik: Toplam 433 haneden 105’inin (“mesleksizler”) herhangi bir kayıtlı mesleğinin olmaması dikkat çekicidir. Bu hanelerin, tarım işçisi veya çeşitli hizmetlerde çalışan kişiler olduğu düşünülebilir.
- Çalışamaz Nüfus: 13 hanenin reisinin çalışamaz durumda olması ve fiziksel engellilerin listelenmesi, toplumun bir kesiminin sosyal yardıma muhtaç olduğuna işaret eder.
- Dini Yapı: 8 papaz hanesinin kaydedilmesi, köyün büyük ölçüde Rum Ortodoks bir nüfusa sahip olduğunun en net göstergesidir.
- Genel Sonuç:
1848’de Kayaköy, ekonomisini özellikle kalaycılık ve deri işçiliği gibi belirli zanaatlarda uzmanlaşmış, kendi kendine yeten ancak dış ticarete çok kapalı olmayan, organize bir zanaatkar topluluğuna sahip bir yerleşim yeri görünümündedir. Nüfusun önemli bir kısmının kayıtlı bir mesleğinin olmaması ve fiziksel engellilerin kayda geçirilmesi, o dönem için oldukça detaylı ve modern bir nüfus sayımı yapıldığını göstermektedir. Bu veriler, 1920’lerdeki mübadele öncesinde Anadolu’daki Rum yerleşimlerinin sosyo-ekonomik durumunu anlamak açısından çok değerli bir tarihi belge niteliği taşımaktadır.
Kayaköy 1848 Nüfus Sayımına Göre Meslekler
Mahalleler ve Hane Sayıları:
- Aşağı Mahalle: 130 hane
- Orta Mahalle: 146 hane
- Yukarı Mahalle: 157 hane
TOPLAM: 433 hane
Meslek Sahipleri (Hane Sayısına Göre):
- Kalaycı: 144 hane
- Babuşçu (Ayakkabıcı): 60 hane
- Demirci: 11 hane
- Bağçevan (Bahçıvan): 12 hane
- Kuyumcu: 11 hane
- Kasap: 3 hane
- Bakkal: 3 hane
- Attar (Aktar): 2 hane
- Değirmenci: 5 hane
- Diliger (Arabacı): 10 hane
- Tüccar: 2 hane
- Ekmekçi: 8 hane
- Terzi: 7 hane
- Tuzlacı: 8 hane
- Kiracı: 6 hane
- Kemancı: 2 hane
- Duhancı (Tütüncü): 1 hane
- Berber: 1 hane
- Kayıkçı: 2 hane
- Çubukçu: 3 hane
- Kaptan: 1 hane
- Ziftçi: 1 hane
- Papaz: 8 hane
MESLEK SAHİPLERİ TOPLAMI: 311 hane
Mesleksizlerin Mahallelere Göre Dağılımı:
- Yukarı Mahalle: 42 hane
- Orta Mahalle: 37 hane
- Aşağı Mahalle: 26 hane
Toplam Mesleksiz: 105 hane
Diğer Durumlar:
- Boş Hane: 4
- Reisinin Çalışamaz Durumda Olduğu Hane: 13
Çalışma Gücünü Yitirmiş veya Fiziksel Engellilerin Listesi:
- Muk’ad (Kötürüm)
- Allî (Sakat) ve İhtiyar
- Topal
- Yekçeşm (Tek Gözlü)
- Âmâ (Kör)
