Makri̇ Ve Li̇vi̇si̇ Seyahat İzleni̇mleri̇ 1897, Soti̇ri̇a Ali̇berti̇ (S.187,189)
Çeviren ve yayına hazırlayan: TUNÇ TOKAY
BÖLÜM: 4
Makrililer ve Livisililer çoğunlukla koyu tenli, Yunan profilinin tipik örnekleri. Zekâ ışıltısı olan gözler pırıltılı; dişler inci gibi, saçlar gür ve dolgun ve güneşten yanmış cilt oldukça parlak… Misafirperver, sevecen, meraklı, çok konuşkanlar ve her şekilde sizi her şeyin kendi topraklarında iyi olduğuna ikna etmeye çalışıyorlar. Bu kadının gurur duygusudur, belki de şöyle yorumlamak gerekir: “Bizler eğitim ve sosyal ilerlemede büyük merkezlerin kadınları seviyesinde değilsek, bu bizim değil, içinde yaşadığımız toplumun suçudur”. Ve hassasiyetlerine karşı çıkan kişiye, cesurca uygun cevabı verirler. Erkeklerin de katıldığı ikinci konuşmada, Sarafis söz almak istediğini söylediğinde, eğitim ve zekâ ile ayırt edilen seçkin doktorun karısı neşeli bir takılmadan sonra sözünü kesti: “Kendi sorunlarımıza çözüm bulabiliriz ve yapmamız gerektiğini ve ne için tasarlandığımızı söyleyebiliriz.” Kardeşimin iyi arkadaşlarından ve sınıf arkadaşlarımdan birinin karısı olan Bayan Maria Pavlidou, uzun boyu, konuşma derinliği ve bilgisiyle bana Atinalı köklerini hatırlatıyor. Aralarında pek çok çekici ve zeki kadın görebiliyorum. Kitap okumayı çok seven Bayan Samvykin Alexopoulou‘yu da unutmak istemem.
Kadınlardan övgü almak büyük bir onur, çünkü erkeklerin bir başkasının üstünlüğünü kabul ettiğini ve övdüğünü pek duymuyoruz.
Çoğu Livisili, çok katmanlı bir korsaj (vücudu boydan bele saran kadın ve kız çocuklarına yönelik bir giyim eşyası) ve kolları beline işlenen kitabeden oluşan ilginç ev kıyafetleri giyiyor. Bel çevresinde altın işlemeli kemer görülüyor. Saç bağı altın paralarla süslenmiş. Başta uzun bir püskülden sonra gelen fes benzeri yüksek kep(4), başın zarafetini ve güzelliğini saklıyor. Sadece “tsalki” forma çekicilik katar. Bu, yoğun bir şekilde dizilmiş altın paralardan oluştuğu için iki veya üç parmak genişliğinde, alnı dönen bir bağdır. Böyle bir giysi içinde iki güzel Livisili kadın gördüm, biri eczacının eşi Vairaktari Hanım, diğerinin adını ne yazık ki hatırlamıyorum. Aynı zamanda zengin kıyafetiyle Bayan Maria I. Louizidou da böyle giyiniyor, kafası bir Roma Matron’una benziyor. Misafir olarak, kafasına ve göğsüne hangi takıları taktığını merak ettiğim için ziynetlerini sordum. Küçük bir kutudan Venedik, İspanya ve Türkiye’den bir dizi madeni para, yani mahmoudides, double, kremitses, Venetika(5) ve çok daha fazlasını gösterdi. Kocasının, bunların yanı sıra yüksek meblağlar harcadığı yüzüklerden oluşan bir koleksiyonu da var. Öğrenmek istediğim şey ziynet olarak kullandığı eski paralardı. Bazı Likya sikkeleri bulunabilirdi. Bana Bay Svoronos‘un “Nümismatik”inden söz etti. (6) değerli parça vardı. Bana bir tarafında Athena, diğer tarafında Glafkas’ın kabartması olan antik bir Atina tetradrahmisini hatıra olarak verdi. Evi, kızları ve oğullarına babaları tarafından bağışlanmış, birçok yeteneğiyle zenginleşmiş ve bağışta cesur olan kardeşi Nikolaos‘la birlikte madenlerin ortağıdır. Seçkin Doktor Konstantinos Lameras‘ın(7) eşi Efthalia Hanım‘ın en küçük kızı, güzel canlı gözleri, zekâsı ve iyi kalbi ile beni çok duygulandırdı. Attika’nın tatlı göğü altında, canlı bir doğa, insana yaşama arzusu veriyor, diyor, Asty of Pallas’ta.
Bana verilen öğle yemeğinde, on iki çeşit yemek sunuldu. Genel olarak Makri ürünleri iyidir. Lezzetli vouros (kurutulmuş balık), kokulu meyveler, etler, kalın ve lezzetli… Su iki kuyudan alınıyor, bulanık ama steril. Makri- Livisi yolcularının kristal berraklığındaki sularla buluştuğu kaynaklar, berrak su eksikliğini gideriyor. Birçok erkek iyi davranışın inceliğine sahip ve ilerleme ve sosyal gelişme arzusundan ilham alıyor. Öğretmenler iyi eğitimlidir. Papadoulis ve Mousaios de dahil olmak üzere iyi eğitimli bilim adamları, doktorlar ve ayrıca eğitimleri ve vatanseverlikleri ile ayırt edilen hukuk adamları bulunmaktadır. İkisiyle tanıştım, Bay Lazaridin ve I. Konstantinidin. Ticaretle uğraşan bu gençler iyi okuryazar, yetenekli ve aktifler. Kalabalıkların ortasında yüksek sesle konuşmuyor, nezaketle davranıyorlar, düzenli olarak “Uyum”, “Amalthea” ve “Smyrna” okuyorlar. Boş vakitlerini kafelerde sessizce bezik oynayarak geçiriyorlar(8). Kıyafetleri şık ve mütevazi.
Birçok ziyaretçim arasında, Francis Joseph Nişanı sahibi Fransız görevli Bay Hippolytus Kazillis‘i(9), Fransız görevli kabul ettim. Dilimizi iyi konuşuyor. Nezaketi ve misafirperverliği sayesinde tüm sakinlerin takdirini ve sevgisini kazanmış. Çok güzel anılar ve izlenimlerle ayrıldık. Bu ziyarette, Yunan temsilcileri veya konsolosları hakkında sorular sordum ama böyle bir bilgi yok! Hiçbir zaman temsilci olmamış. İşte olağan işaret, Devletimizin atanan kişinin karakterini ve kabiliyetini dikkate almadığı ve Hükümetin Yunan Topluluğuna ve ticari çıkarlarına çok az ilgi gösterdiğinin işareti… Buradaki vatandaşlarımız, Bakanlığımızda görevli kişilerin, Makri ve Livisi’nin nerede olduğunu, mevcut konumunu, nüfuslarının temiz (melezleşmemiş) olduğunu, Makri’de müreffeh bir topluluk olduğunu ve güvenli limanı nedeniyle büyük bir ticaret merkezi olduğunu bildiklerinden şüpheliler. Fransızlar ve Avusturyalılar, Makri’de vatandaşları olmadığı halde, ticari ve sömürgeci nedenlerle bir temsilci bulunduruyorlar. Yararsız olduğu söylenebilir mi? Hükümetlerimiz en hayati çıkarları bile ihmal ediyor! Neyse ki, bölgeyi yöneten otorite, vatandaşlarına babalık yapıyor. Tüm sakinlerin bir arada yaşaması kardeşçedir ve karşılıklı sempati ve takdirle yönetiliyorlar. Bu onların çıkarlarınadır, böylece tüm dış rekabeti ve özellikle ticaretin tüm refahını yutabilen, pazara ve işlemlere hâkim olan Yahudi unsurunu kontrol ediyorlar. Dini duygular çok gelişmiş. Kiliseye katılım düzenli, ancak ayin sırasında kadınların konuşmaktan çekinmemeleri – elbette önde gelenlerin değil – nedeniyle sorunlar yaşanmakta ve bunun nedeni aralarındaki uzun mesafeler ve çalışmaları nedeniyle kilisenin dışında sık görüşmemelerinden kaynaklandığı düşünülüyor. Metropolitan temsilcisinin ve oldukça iyi eğitimli rahiplerin, kiliselerinde düzenli olarak, Hristiyanların dini duygularını, saygısını ve genel görevini sadece dışsal ibadet türleriyle sınırlı olmayan bir şekilde ilham vermek için ilahi sözü vaaz etmelerini arzu ediyorlar.
Makri ve Livisi’de gözlenen zekâ, yaratıcılık ve ruhun ustalığı, faaliyet, eylem, hareketlilik ve incelik, diğer en yakın şehirlerin ve adaların Yunan topluluklarında bulunmayan, halkın belli başlı özelliğini ve karakterini oluşturuyor.
Sotiría Aliberti
1 – δειράδας = sırtlar veya tepe sırası
2 – anantis
3 – kyathos = sıvıların taşınması için kap
4 – cidaris veya kittaris veya kittaris = Pers Krallarının başlıkları ve daha sonra genel olarak başlıklar anlamına
kullanıldı.
5 – Venedik
6 – Para koleksiyoru
7 – K.Lameras
8 bezik = iskambil, kart oyunu
9 Hippolytus Casilis
